Share

Sprokie, dwelm, sneeu ’n geheel

Dié Pulitzerpryswenner se storie is ’n begeleiding deur ’n koue wêreld, skryf Rachelle Greeff.

The Snow Queen deur Michael Cunningham. Uitgewer: Fourth Estate. Prys: R290.

* Die boek kan hier bestel word.

Net die titel van Michael Cunningham se sesde roman is al ’n mondvol. Hans Andersen se sprokie “Die sneeukoningin” weerklink uit ons kollektiewe geheue, maar dis net die begin.

Dit is kokaïen, oftewel “snow”, wat die stamelende musikant Tyler in ’n gatskop-kunstenaar omtower, al is Beth, sy lewensmaat en die koningin van hul huishouding, tot die dood toe siek. Hul goeie vriendin Liz regeer oor haar jong katelknape soos ’n koninginby.

En, les bes, een Oujaarsaand drapeer vriend Ping hom oor hul rusbank onder sy geveerde kaggelpyphoed net effens kleiner as die Mad Hatter s’n in Alice in Wonderland. Hiervandaan ryg hy die een gevatte aria ná die ander uit – soos dit ’n ou queen betaam.

Wat die skrywer met die betekenisvolle titel, The Snow Queen, regkry, kry hy ook in die storie reg. Die oënskynlik uiteenlopende drade van dwelm, sprokie, sneeu en seks bewerk hy tot ’n ongedwonge, naatlose geheel – soos te verwagte van ’n Pulitzer- en PEN/Faulkner-pryswenner. Dié akkolades het Cunningham gekry vir The Hours (1998). Hierin is Virginia Woolf die wegspringplek vir ’n besinning oor kreatiwiteit, mislukking, liefde en geestelike versteuring. Dit is Cunningham, tot nou toe, op sy beste.

Barrett Meeks, laat-dertigs, is een vroegaand koponderstebo deur Central Park op pad huis toe ná ’n tandartsbesoek. Vier dae tevore is hy vir die soveelste keer afgesê – dié keer koelbloedig via ’n selfoonskerm “no bigger than a bar of hotel soap”. Hy ploeter huis toe, ’n armsalige os met ’n oorswaar kop. Dalk is dit die naderende gloed van die verligte ­Metropolitan Museum wat hom sy kop laat lig, wie sal weet, maar toe hy dit doen, sien hy ’n hemelse lig: sag, seegroen, deurskynend. Hy versteen in sy Timberlands. Die lig sien hom. Erken hom. Hy voel dit, hy wéét dit.

Die tandartsbesoek was roetine, sonder pynverdowing. Hy’s ook nie hoog van enigiets anders nie. Dis ’n frats, ’n visioen, maar wat kan hy anders doen as om aan te stap, dit sal seker hoofnuus wees by die huis.

Barrett se huisgesin bestaan uit sy ouer broer, Tyler, en dié se meisie, Beth. Hul opset, in ’n deel van Brooklyn waar selfs die misdadigers hul ambisie verloor het, is soos derduisende ander van hul 21ste eeuse tydgenote s’n.

Die Meeks-broers en hul verhouding staan voorop in die verhaal, en herinner ten dele aan die twee baie jonger Morrow-broers in “White Angel”, ’n kortverhaal van Cunningham wat gekies is vir The Best American Short Stories 1989 en wat die opwaartse spiraal van sy skrywersloopbaan bevestig het.

Tyler werk in ’n kroeg (nes Cunningham self as jong man) en sukkel om as musiekkunstenaar op die been te kom. Sy groot liefde vir sy dwelmkoningin vries hom. As student het Barrett literêre potensiaal getoon, “crackling with possibility, bastard child of Hamlet and Oscar Wilde”. Nou vou hy T-hemde van $250 in Liz se eklektiese ontwerperswinkel.

Tyler en Barrett, en in mindere mate Beth en Liz, dryf die storie. ’n Belangrike vyfde karakter is die broers se ma. Sy is dood, maar springlewendig as metaforiese huis waarin Tyler en Barrett steeds woon. Hul geliefde rusbank, die enigste meubelstuk waarmee hulle uiteindelik verhuis, vergestalt haar.

Maar terug na die begin. Barrett ken die uitskop-dril teen dié tyd, maar dié yskoue kuberhou was laag.

Broer Tyler is hartseer oor Beth, tog gee sy rol as haar beskermer en oppasser betekenis aan sy lewe. Die groter wolk wat oor hom hang, is dié van sy musikale futloosheid.

Hy kies om sy dwelmafhanklikheid (want hy gaan mos in elk geval ná dié keer ophou, dié keer is die laaste keer...) te ignoreer en projekteer dit gerieflikheidshalwe op George W. Bush se herverkiesing.

Cunningham dissekteer die hart van die stedelike Amerika in mikroskopiese besonderhede. Aan die einde besef jy die goddelike lig wat Barrett gesien het, was dalk net ’n hallusinasie “created by some confluence of constellation and airplane, invented by Barrett on a night when he so urgently need to feel more accompanied in the world”.

Net so is The Snow Queen, in die aard van goeie fiksie, vir die leser ’n begeleiding deur ’n dikwels koue wêreld.

Cunningham se afgestemde styl is ontdaan van truuks. Sy stem is stil en ongejaagd. Hy bevolk sy storie – let wel, nie sprokie nie – met gewone mense in alledaagse grys “woonbuurte”.

Hy besin oor die oer-kwessies van liefde, seks, kreatiwiteit en die dood in die tyd wat dit ’n karakter neem om in die kombuis ’n espresso te sluk. Hy loop die woordkoord tussen begrip en spot, deernis en insig soos ’n meester.

In ’n onderhoud met ’n Britse koerant vroeër vanjaar sê hy: “Few of my novels contain a single sentence that closely resembles the sentence I first set down. I just find that I have to keep zapping and zapping the English language until it starts to behave in some way that vaguely matches my intentions.”

Lesers sal nooit weet wat sy aanvanklike bedoelings was nie, ons weet wel sy eindprodukte is allesbehalwe vaag.

’n Mens kan net uitsien na wat hy volgende opklits.

Rachelle Greeff is ’n skrywer.

* The Snow Queen is ook beskikbaar as ’n e-boek op Kalahari.com teen R191.

We live in a world where facts and fiction get blurred
Who we choose to trust can have a profound impact on our lives. Join thousands of devoted South Africans who look to News24 to bring them news they can trust every day. As we celebrate 25 years, become a News24 subscriber as we strive to keep you informed, inspired and empowered.
Join News24 today
heading
description
username
Show Comments ()
Voting Booth
Do airplane mishaps have any effect on which airline you book your flights with?
Please select an option Oops! Something went wrong, please try again later.
Results
No, these things happen. I pick based on price
50% - 298 votes
Yes, my safety matters. I don't take any chances
50% - 299 votes
Vote
Rand - Dollar
19.23
-0.2%
Rand - Pound
23.82
-0.5%
Rand - Euro
20.52
-0.4%
Rand - Aus dollar
12.41
-0.3%
Rand - Yen
0.12
-0.2%
Platinum
911.70
-2.1%
Palladium
996.00
-1.9%
Gold
2,305.86
-0.9%
Silver
26.94
-0.9%
Brent Crude
87.00
-0.3%
Top 40
67,845
+0.5%
All Share
73,781
+0.3%
Resource 10
59,344
-2.6%
Industrial 25
102,646
+1.6%
Financial 15
15,819
+1.3%
All JSE data delayed by at least 15 minutes Iress logo
Editorial feedback and complaints

Contact the public editor with feedback for our journalists, complaints, queries or suggestions about articles on News24.

LEARN MORE