Share

Stadsroman vat siel van stad raak met stories

’n Duisend stories oor Johannesburg deur Harry Kalmer. Uitgewer: Tafelberg. Prys: R230. Resensent: Riaan Grobler

* Die boek kan hier bestel word en is ook beskikbaar by Kalahari.com as ’n e-boek teen R187.

Johannesburg is die plek waarheen mense van oral vir meer as ’n eeu stroom in die hoop op ’n beter lewe. Aan die begin was dit ’n myndorp wat vir duisende mense hoop gebied het.

Dié stad het sommige ryk gemaak en party teleurgestel. Ander is weer uitgebuit. En dit is vandag steeds so.

Vreemde gelaatstrekke, aksente en gebruike begroet enige inwoner van Johannesburg daagliks. In 2008 was daar ’n bloedige opstand teen dié vreemdelinge, die “makwerekwere”, wat deur plaaslike mense vir hul lot geblameer is.

Dit is deels teen hierdie agtergrond dat Harry Kalmer se aangrypende boek, ’n Duisend stories oor Johannesburg, afspeel.

Die titel sinspeel op die klassieke werk, Duisend-en-een nagte, waarvan daar ook in Kalmer se boek melding gemaak word.

Eweneens kan die verskillende kortverhale wat Kalmer saamgeflans het, in enige volgorde gelees word, maar hierdie beheerfrats het nie daarvoor kans gesien nie.

Tog is dit só dat elkeen van dié vinjette op sy eie kan staan, maar eindelik is dit spatsels van ’n oorkoepelende tema met een karakter wat sentraal tot die meeste gebeure staan.

Die bekende argitek Zweig van Niekerk keer ná dekades in Londen na Johannesburg terug om sy gestremde tweelingsuster, Iso, te besoek. Die stad se strate is gevaarlik vir uitlanders. In Mei Villa waar hy tuisgaan, treur die digter Bosman Hiemstra oor sy vriend Samson wat wreed vermoor is omdat hy nie in Zoeloe kon tel nie.

Dié boheemse boetiekhotel is ook ’n skuilplek vir Marceline en haar baba wat deur Richard Ho gered is van ’n groep mans wat hulle aan die brand wou steek.

Richard is ’n persfotograaf van Chinese afkoms wat Afrikaans en Zoeloe vlot praat en ook by Mei Villa tuisgaan.

Maar hierdie is net enkele van die karakters wat hulle in die huidige, moderne Johannesburg bevind. Zweig se grootouers, Abraham en Sara, se verhaal speel af teen die agtergrond van die konsentrasiekampe van die Tweede Vryheidsoorlog en later die mynstaking van 1922.

’n Paar dekades later gaan soek Zweig se Joodse ma na haar familielede in die oorlogrommel in Duitsland, terwyl sy pa – ’n ouddominee wat nie meer glo nie – verbode boeke verkoop aan “kommuniste” en “terroriste” soos die apartheidsaktivis Bram Fischer.

Zweig se eie lewensverhaal strek oor vele dekades heen. Hy en sy vrou, Serenita, verlaat Suid-Afrika in die 1960’s omdat hul verhouding nie met die Ontugwet strook nie. In Londen ervaar hulle ook verwerping, maar om ander redes. Hoewel hulle uiteindelik in die buiteland aanpas en met hul lewe voortgaan, taan die hunkering om na Johannesburg terug te keer nooit.

Elke kortverhaal bied ’n nuwe bousteen wat uiteindelik die verskillende stories, narratiewe en karakters saambind. Die boek se 12 dele word elk met ’n fragment van Totius se Trekkerswee ingelei, wat heel ironies daarop wys dat Johannesburg se wese in al die jare onveranderd gebly het.

Dié merkwaardige stadsroman is uiters knap geskryf. Kalmer se onderbeklemtoonde, minimalistiese skryfstyl plaas die fokus deeglik op die onderskeie karakters en gebeure.

Dit is deurgaans ook duidelik die boek is op deeglike navorsing geskoei. Maar dit is die manier waarop Kalmer al dié stories saamvleg wat veral beïndruk, alles teen die agtergrond van ’n stad van armoede en oorvloed, vrees en troos, haat en empatie – ’n plek waar daar selde ’n middeweg bestaan.

Riaan Grobler is ’n teksredakteur by Media24.
We live in a world where facts and fiction get blurred
Who we choose to trust can have a profound impact on our lives. Join thousands of devoted South Africans who look to News24 to bring them news they can trust every day. As we celebrate 25 years, become a News24 subscriber as we strive to keep you informed, inspired and empowered.
Join News24 today
heading
description
username
Show Comments ()
Voting Booth
Do you think corruption-accused National Assembly Speaker Nosiviwe Mapisa-Nqakula will survive a motion of no confidence against her?
Please select an option Oops! Something went wrong, please try again later.
Results
No, her days are numbered
41% - 397 votes
Yes, the ANC caucus will protect her
59% - 561 votes
Vote
Rand - Dollar
18.94
-0.2%
Rand - Pound
23.91
-0.1%
Rand - Euro
20.43
+0.2%
Rand - Aus dollar
12.34
+0.1%
Rand - Yen
0.13
-0.2%
Platinum
910.50
+1.5%
Palladium
1,011.50
+1.0%
Gold
2,221.35
+1.2%
Silver
24.87
+0.9%
Brent Crude
86.09
-0.2%
Top 40
68,346
+1.0%
All Share
74,536
+0.8%
Resource 10
57,251
+2.8%
Industrial 25
103,936
+0.6%
Financial 15
16,502
-0.1%
All JSE data delayed by at least 15 minutes Iress logo
Editorial feedback and complaints

Contact the public editor with feedback for our journalists, complaints, queries or suggestions about articles on News24.

LEARN MORE