Share

Gee ons krag! Maar kernkrag?

Nuwe kernkragsentrales wat die regering hoop die oplossing is vir Suid-Afrika se elektrisiteitsprobleme kan dubbel so duur wees om te bou as die reuse-steenkoolkragsentrales wat tans in die noorde van die land opgerig word.

So waarsku kritici en die DA nadat Tina Joemat-Pettersson, minister van energie, die afgelope week aangekondig het die regering is vasbeslote om in die volgende dekade nuwe kernkragsentrales te bou wat altesame 9 600 MW kan opwek.

Dit is vyf keer soveel elektrisiteit as wat by die Koeberg-kernkragsentrale buite Kaapstad opgewek word.

Prof. Philip Lloyd van die energie-instituut aan die Kaapse Skiereilandse Universiteit vir Tegnologie sê Suid-Afrika sal teen die middel van die volgende dekade ’n bykomende 7 000 MW krag benodig. Planne is dus dringend nodig.

“Ons weet nie waar dit vandaan gaan kom nie. Dit is onseker of hidro-elektrisiteit op ’n deurlopende grondslag gelewer kan word. Ons dink graag dat windkrag goedkoper is, maar as die wind nie waai nie, het ons nie krag nie. Dit laat ons met steenkool en kernkrag.”

Die DA-LP Lance Greyling waarsku dat die koste van die nuwe kernkragaanlegte by ’n duisend miljard rand kan gaan draai en elektrisiteitspryse tot by “onbekostigbare vlakke” kan stoot, wat op sy beurt die vraag na elektrisiteit sal laat daal.

“Ons kan in die absurde situasie beland dat ons, nadat ons groot somme geld aan die program bestee het en tien jaar aan die aanlegte gebou het, nie meer kliënte sal hê wat gewillig is om energie by hulle te koop nie,” sê Greyling.

So, hoe duur is kernkrag?

Berekeninge deur dr. Dawid Serfontein, senior lektor aan die skool vir kern- en meganiese ingenieurswese aan die Noordwes-Universiteit, wys kernkragsentrales kan twee keer soveel as steenkoolsentrales kos, al is die koste van kernbrandstof laer.

Sy somme is op die regering se geïntegreerde hulpbronplan (IRP) gegrond.

Die IRP wys dat die kapitale boukoste van kernkrag sowat R58 000 per kilowatt-uur (kW/h) is teenoor steenkool se sowat R26 000 per kW/h.

Die IRP sê ook dat kernkrag 96c kW/h gaan kos om op te wek teenoor steenkool se 58c kW/h.

“As die besoedelingskoste egter ingereken word, is kernkrag goedkoper as steenkool,” sê hy.

Die Medupi-steenkoolkragsentrale in Mpumalanga kos na raming sowat R150 miljard en sal vir sowat 50 jaar 4 800 MW opwek.

Daarteenoor raam dr. Kelvin Kemm, kernfisikus van Nuclear Africa, ’n voorstander van kernkrag, die boukoste vir die eerste nuwe kernkragstasie met twee reaktors op sowat R350 miljard.

’n Kernkragsentrale word tipies 60 jaar oud. Kemm sê die R350 miljard wat die regering aanvanklik opsy gesit het vir die ontwikkeling en aanvangskoste van die program is “redelik”.

Latere kernkragsentrales sal volgens hom goedkoper wees.

“As Suid-Afrika grootliks van plaaslike arbeid en komponente gebruik maak, sal dit die koste aansienlik verminder,” sê Kemm.

Suid-Afrika beskik reeds oor die wetenskaplike en tegniese kennis.

“Wat ons benodig is teikendatums, want kundige personeel kan hulle aan ander projekte verbind weens die onsekerheid aan die kant van die staat.”

Johan Muller van die konsultasiegroep Frost & Sullivan maan egter teen presiese berekenings.

Huidige kosteberamings is volgens Muller op buitelandse pryse geskoei, wat drasties van mekaar wissel, eerder as op pryse hier, waar 30 jaar laas ’n kernkragaanleg gebou is.

Muller vrees ’n kernkragsentrale wat eers oor 10 of 15 jaar voltooi kan wees, kan maklik ’n “wit olifant” word weens ons trae ekonomiese groei, wat ook die honger vir elektrisiteit demp.

Adj.pres. Cyril Ramaphosa het Donderdag gesê die beplande kernkrag-bouprogram is “enorm”.

Finansiering sal volgens hom ’n “uitdaging” wees, maar die regering behoort ’n manier te vind om dit te finansier.
We live in a world where facts and fiction get blurred
Who we choose to trust can have a profound impact on our lives. Join thousands of devoted South Africans who look to News24 to bring them news they can trust every day. As we celebrate 25 years, become a News24 subscriber as we strive to keep you informed, inspired and empowered.
Join News24 today
heading
description
username
Show Comments ()
Voting Booth
Do airplane mishaps have any effect on which airline you book your flights with?
Please select an option Oops! Something went wrong, please try again later.
Results
No, these things happen. I pick based on price
49% - 973 votes
Yes, my safety matters. I don't take any chances
51% - 1012 votes
Vote
Rand - Dollar
19.22
-0.6%
Rand - Pound
23.91
-0.5%
Rand - Euro
20.55
-0.4%
Rand - Aus dollar
12.48
-0.7%
Rand - Yen
0.12
-0.4%
Platinum
913.80
-0.7%
Palladium
1,013.00
-1.3%
Gold
2,335.89
+0.6%
Silver
27.38
+0.3%
Brent-ruolie
88.42
+1.6%
Top 40
68,574
+0.8%
All Share
74,514
+0.7%
Resource 10
60,444
+1.4%
Industrial 25
104,013
+1.2%
Financial 15
15,837
-0.4%
All JSE data delayed by at least 15 minutes Iress logo
Editorial feedback and complaints

Contact the public editor with feedback for our journalists, complaints, queries or suggestions about articles on News24.

LEARN MORE