Share

Die wiele van die ekonomie val af

Baie Suid-Afrikaners het met ’n skok besef dat die land nie meer die grootste ekonomie in Afrika is nie; Nigerië het ons verbygesteek.

Nie dat dit veel saak maak nie – Nigerië se ekonomie was waarskynlik die laaste tien of 15 jaar groter as Suid-Afrika s’n. Dis net dat die Nigeriërs metodes om die omvang van hul ekonomie te meet, verbeter het. Per capita is die gemiddelde Suid-Afrikaner steeds baie beter daaraan toe as die gemiddelde Nigeriër.

Om sout in die wonde te vryf, het die Internasionale Monetêre Fonds (IMF) in die afgelope week sy vooruitsigte vir groei in Suid-Afrika tot 2,3% afgeskaal. Met die huidige bevolkingsgroei van 1,34% verbeter ons per capita-inkomste dus beswaarlik.

Hoekom is dit so en het die Zuma-regering iets daarmee te doen?

Jacob Zuma is in Mei 2009 as president ingehuldig, midde-in die wêreld- finansiële krisis. Ten spyte van die resessie het die ekonomie taamlik goed begin herstel, maar in onlangse jare het die wiele begin afval. Die gemiddelde ekonomiese groei van 1994 tot 2008 was 3,6% en in 2009-2013 – die Zuma-jare – 1,9%!

Die redes is waarskynlik te vinde in strukturele struikelblokke en nie soseer sikliese faktore nie. Heelwat van ons strukturele probleme is in die wanfunksionele arbeidsmark. Met Zuma se inhuldiging was die werkloosheidskoers 24,5%, presies waar dit vandag is. Ten spyte van Zuma se beloftes, is daar geen vordering met werkloosheid gemaak nie.

Die aantal persone wat onder die armoedelyn leef, het weliswaar gedaal, maar dit was hoofsaaklik weens die dramatiese toename in welsynstoelaes die afgelope paar jaar. Hierdie mense sal afhanklik van die staat bly eenvoudig omdat hulle weens onvoldoende vaardighede nie in diens geneem kan word nie.

Iemand met werkondervinding het ’n groter kans om werk te kry as dié daarsonder. Geleenthede om werkondervinding te kry, word egter ondermyn deur drakoniese arbeidswetgewing en goed georganiseerde vakbonde wat dit te onaantreklik maak om mense in diens te neem. Verder het die koste van arbeid sedert 2011 vinniger gestyg as produktiwiteit, wat dit onsinnig maak om mense in diens te neem.

Daar is ook ander groot swakhede wat die ekonomie knou. Ons spaarpoging en investering is swakker as toe ons agbare president ingehuldig is, en daarsonder is groei nie moontlik nie. Spaar moes dus “ingevoer” word, wat tot ’n reuse-tekort op die lopende rekening lei. Dié is ook een van die belangrikste redes vir die swakker rand, die gevolglike styging in inflasie en die onvermydelike verhoging van rentekoerse.

Staatskuld het gestyg van 27,8% van die BBP tot 46,1% vandag. Die staat leen sowat R150 miljard per jaar waarvan minder as R50 miljard aan kapitaal bestee word, wat beteken die staat se ontsparing is ongeveer R100 miljard.

Terloops, groot staatskuld sal dit vir die ANC baie moeilik maak om sy verkiesingsbeloftes na te kom – daar is nie meer geld nie.

* Dawie Roodt is hoofekonoom van Efficient Group. dawieroodt@efgroup.co.za

We live in a world where facts and fiction get blurred
Who we choose to trust can have a profound impact on our lives. Join thousands of devoted South Africans who look to News24 to bring them news they can trust every day. As we celebrate 25 years, become a News24 subscriber as we strive to keep you informed, inspired and empowered.
Join News24 today
heading
description
username
Show Comments ()
Voting Booth
Do you think corruption-accused National Assembly Speaker Nosiviwe Mapisa-Nqakula will survive a motion of no confidence against her?
Please select an option Oops! Something went wrong, please try again later.
Results
No, her days are numbered
41% - 456 votes
Yes, the ANC caucus will protect her
59% - 652 votes
Vote
Rand - Dollar
18.94
-0.0%
Rand - Pound
23.91
-0.0%
Rand - Euro
20.41
+0.1%
Rand - Aus dollar
12.33
+0.1%
Rand - Yen
0.13
-0.0%
Platinum
908.05
+1.2%
Palladium
1,014.94
+1.3%
Gold
2,232.75
-0.0%
Silver
24.95
-0.1%
Brent Crude
87.00
+1.8%
Top 40
68,346
0.0%
All Share
74,536
0.0%
Resource 10
57,251
0.0%
Industrial 25
103,936
0.0%
Financial 15
16,502
0.0%
All JSE data delayed by at least 15 minutes Iress logo
Editorial feedback and complaints

Contact the public editor with feedback for our journalists, complaints, queries or suggestions about articles on News24.

LEARN MORE